انواع سیستم ترمز خودرو
سیستم ترمز خودرو، وظیفه کاهش سرعت و در نهایت توقف آن را برعهده دارد که اساس کار آن برمبنای اصطکاک است. همچنین از جمله وظایف دیگر آن می‌توان به کنترل پایداری خودرو سر پیچ‌ها و جلوگیری از چرخش‌های حاصل از ترمز اشاره کرد.
در بخش‌های بعدی می‌خواهیم نحوه عملکرد ترمز خودرو، انواع آن، انواع لنت، نحوه هواگیری ترمز، تنظیم پدال و ترمز دستی را مورد بررسی قرار دهیم.
طرز کار ترمز ماشین
به شتاب منفی لازم جهت توقف خودروی در حال حرکت ترمز گفته می‌شود. همچنین این سیستم باعث متوقف‌کردن کامل خودرو، کنترل حرکت خودرو در سراشیبی، توقف مرحله‌ای و کاهش سرعت به‌اندازه دلخواه می‌شود.
طرز کار ترمز ماشین بدین‌گونه است که وقتی شما پدال ترمز را فشار می‌دهید، لنت‌ها به دیسک چسبیده و باعث ایجاد اصطکاک می‌شوند. این اصطکاک نیروی حرکتی خودرو را کاهش داده و موجب توقف آن می‌شود. در این مطلب از سایت فروشگاه ملایی انواع سیستم ترمز خودرو از گذشته تا به امروز را بررسی میکنیم.
اهمیت سیستم ترمز خودرو
برای شناخت انواع سیستم ترمز خودرو و نحوه عملکرد آن‌ها ابتدا لازم است اهمیت ترمز خودرو را بدانیم. هر خودرو از تعداد زیادی قطعه و سیستم تشکیل شده‌است و هر یک به نوبه خود برای عملکرد درست آن مهم هستند؛ ولیکن شاید بتوان حیاتی‌ترین سیستم در خودرو را سیستم ترمز دانست که قطعا عدم عملکرد صحیح آن، خسارات جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت.
با توجه به اهمیت سیستم ترمز خودرو، کمپانی‌های سازنده از همان بدو ساخت ترمز، به فکر ارتقاء و بهبود این سیستم بوده‌اند که این تلاش‌ها نیز به بار نشسته و ترمزهای ایمن‌تر و مطمئن‌تری روانه بازار شده‌است. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع سیستم‌های ترمز و نحوه عملکرد آن‌ها َآشنا شوید.
نحوه عملکرد سیستم ترمز خودرو
یکی از مهم‌ترین سئوالات مطرح شده برای هر کسی، این است که چطور با یک نیروی ساده که همانا فشردن پا روی پدال ترمز است، ماشینی با این وزن و در سرعت بالا متوقف می‌شود؟ بر اساس قواعد فیزیکی اینرسی سکون و حرکت، وقتی جسمی در حالت سکون یا حرکت است، مادامی که نیرویی به آن وارد نشده و درگیر مقاومتی نشود، به سکون یا حرکت خودش ادامه می‌دهد. به این منظور، برای غلبه بر اینرسی حرکت، باید نیرویی بیشتر و مقاومتی بیشتر وارد شود. چطور است که یک حرکت ساده پا روی پدال، چنین نیرویی را ایجاد می‌کند؟
متخصصان با طراحی‌های خاصی که در سیستم‌های مختلف ترمز ایجاد کرده‌اند، عملا نیروی اولیه وارد شده به پدال ترمز را، چند برابر می‌کنند تا قادر به کاهش سرعت یا توقف اتومبیل باشد. مهندسان به این منظور از اصول مزیت مکانیکی (اهرم) و افزایش نیروی هیدرولیکی سود می‌برند تا نیروی اولیه وارد شده را، افزایش داده و چند برابر کنند. طبق اصل مزیت مکانیکی، نیرویی که ماشین بر جسم وارد می‌کند چند برابر نیرویی است که ما بر ماشین وارد میکنیم. در اهرم‌ها، مزیت مکانیکی از نسبت طول بازوی محرک به طول بازوی مقاوم به دست می‌آید. با دستکاری این نسبت، عملا نیروی وارد شده چند برابر می‌شود تا قادر به توقف خودرو باشیم.
همچنین طبق قواعد هیدرولیک، نیرو از طریق یک سیال تراکم‌ناپذیر که غالبا در بیشتر خودروها روغن ترمز است، منتقل می‌شود و منجر به ترمزگیری در چرخ‌ها می‌شود. در سیستم‌های هیدرولیک و با استفاده از قانون پاسکال، عملا نیروی خروجی به مضربی از نیروی ورودی تبدیل می‌شود. یک قانون ابتدایی در هیدرودینامیک می‌گوید که تغییر فشار در هر نقطه از یک سیال تراکم‌ناپذیر، به همه نقاط و سطح سیال انتقال می‌یابد. نتیجه همه این محاسبات، باعث تولید نیروی مورد نیاز و توقف خودرو در ترمزگیری می‌شود. همچنین از متغیر دیگری به نام ضریب اصطکاک هم در این سیستم استفاده می‌شود. هر دو جسمی که روی هم قرار بگیرند، هرچقدر هم که صاف باشند باز هم سطوحی غیرهمگون دارند که باعث سختی یا سهولت در لغزندگی آن‌ها روی هم می‌شود. به همین نسبت مثلا لغزندگی پلاستیک روی هم خیلی سخت‌تر از استیل یا فلزات است.
ماحصل همه این دانستنی‌های فیزیکی، باعث ایجاد سیستم ترمز و افزایش و ضریب گرفتن نیروی اولیه وارد شده برای توقف خودرو می‌شود. وگرنه جز این اگر باشد، ما با یک فشردن ساده پدال ترمز، قادر نخواهیم بود هیچ وقت اتومبیل به آن بزرگی و سنگینی را در آن سرعت بالا متوقف کنیم.
انواع سیستم ترمز خودرو خودرو
همانطور که در در ابتدای مقاله نیز اشاره شد اساس کار سیستم ترمز خودرو فارغ از نوع آن (به جز ترمزهای مغناطیسی و الکتریکی) یکسان است؛ چراکه با اعمال نیرو به چرخ‌ها و در اثر اصطکاک، خودرو متوقف می‌شود. سیستم‌های ترمز از دیدگاه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره شده‌است.
انواع سیستم ترمز خودرو خودرو از دیدگاه منبع توان
ترمز مکانیکی
همانطور که از نامش پیداست، عمل ترمزگیری در این خودروها به صورت مکانیکی و قدیمی انجام می‌شود. بدین ترتیب که نیروی ترمز از مسیر قطعات مکانیکی مثل میله‌های استوانه‌ای و چفت و بست و فنر و…، به چرخ‌ها منتقل می‌شود. این سیستم‌ها امروزه چندان رایج نیستند و بیشتر در خودروهای قدیمی به چشم می‌خورند. ضمن اینکه کارکرد چندان مناسبی هم ندارند.
ترمز هیدرولیکی
رایج‌ترین ترمزی که در ماشین‌ها به کار می‌رود، همین مدل است. که از طریق فشار پدال و خطوط لوله‌های ترمز و سامانه ترمزگیری، روغن موتور به پیستون مستقر در چرخ‌ها منتقل شده و در آن‌جا تولید اصطکاک می‌کند.
ترمز هوایی یا پنوماتیکی
در این سیستم‌ها به جای روغن موتور، از هوای فشرده و تولید شده توسط کمپرسورها استفاده می‌شود تا نیروی ترمز ایجاد شود. این ترمزها غالبا در ماشین‌های سنگین مانند اتوبوس و کامیون‌ها استفاده می‌شود. چرا که نیروی ترمز تولید شده در مدل هیدرولیکی، نمی‌تواند پاسخگوی این خودروها باشد.
ترمز خلأ
در این سیستم ترمز، در لوله‌های ترمز خلأ ایجاد شده و همین خلأ، موجب حرکت لنت‌ها و در نهایت ایجاد اصطکاک و ترمز می‌شود. از این مدل غالبا در قطارها استفاده می‌کنند.
ترمز مغناطیسی
در این مدل از قواعد الکترومغناطیس استفاده می‌شود. در واقع یک آهنربای همیشگی وظیفه دارد تا میدان مغناطیسی مورد نیاز را ایجاد کند. در نهایت اینکه نیروی ترمز به چرخ‌ها منتقل می‌شود. سایش و اصطکاک در این مدل وجود ندارد و در نتیجه عمر بالاتری خواهد داشت. چون یک تکنولوژی جدید است، فعلا رایج نیست. عملکرد این مدل به شدت بالاست.
ترمز الکتریکی
این مدل در خودروهای برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سه نوع پلاگین، بازیاب انرژی و مقاومتی یا رئوستاتیکی تقسیم می‌شود. در نوع پلاگین، به محض استفاده از پدال، چرخش موتور برعکس شده و ترمزگیری صورت می‌گیرد. در نوع دوم، به محض ترمز گرفتن، موتور الکتریکی وارد مد ژنراتوری شده و انرژی جنبشی چرخ‌ها را گرفته و تبدیل و ذخیره می‌کند. در نوع سوم، از یک مقاومت متغیر در مدار ترمز استفاده می‌شود.
از دید نحوه اعمال اصطکاک
در این نوع تقسیم‌بندی نحوه ایجاد اصطکاک در مرحله پایانی، یعنی در تماس با چرخ اهمیت دارد. از این منظر نیز ترمزها در دو دسته‌بندی کلی جای می‌گیرند.
- ترمزهای کاسه‌ای: ترمزهای کاسه‌ای نسبت به نوع دیسکی قدیمی‌تر بوده و اکثر قطعات ترمز در داخل کاسه (درام) قرار دارند. در داخل درام دو لنت وجود دارد که با فشردن پا روی پدال ترمز، بر اساس نیروی هیدرولیکی تولیدشده، این لنت‌ها به دیواره داخلی درام چسبیده و تولید اصطکاک می‌کنند و در نهایت نیز این اصطکاک، انرژی جنبشی را به‌صورت حرارتی تلف کرده و خودرو ترمز می‌کند.
- ترمزهای دیسکی: ترمزهای دیسکی دارای قطعاتی چون لنت، کلیپر، روتور و… هستند و با فشردن پا روی پدال ترمز، روغن وارد کلیپر شده و باعث حرکت پیستون فلزی داخل کلیپر می‌شود. حرکت این پیستون، باعث چسبیدن لنت‌ها به صفحات روتوری شده و تولید اصطکاک می‌کند و در نهایت کل انرژی جنبشی چرخ‌ها تلف شده و خودرو می‌ایستد.
بر اساس عملکرد
سیستم ترمز خودرو از این دیدگاه می‌تواند دارای دو نوع عملکرد باشد:
- ترمز پایی یا ترمز سرویس: همانطور که از اسم آن مشخص است ترمزی است که شما به هنگام رانندگی از آن جهت کاهش سرعت یا توقف خودرو استفاده می‌کنید.
- ترمز دستی یا ترمز پارک: این ترمزها که به ترمز اضطراری نیز معروف هستند به هنگام پارک استفاده می‌شوند و مستقل از ترمز پایی یا سرویس هستند.
بر اساس توزیع نیروی ترمز
- سیستم تکی: در این نوع ترمز، نیروی ترمزی به یک جفت از چرخ‌ها اعمال می‌شود که می‌تواند مکانیکی یا هیدرولیکی باشد.
- سیستم دوگانه: سیستم دوگانه، نیروی ترمزی بین تمامی چرخ‌ها توزیع کرده و عمدتا در خودروهای سنگین استفاده می‌شود.
در نهایت ذکر این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که سیستم‌هایی چون ABS ،EBD ،CBC و… آپشن‌هایی هستند که به ترمزگیری خودرو کمک می‌کنند که در مقالات آتی به این تکنولوژی‌ها نیز خواهیم پرداخت.
علائم خرابی ترمز که باید جدی بگیرید
یکی از وحشتناک ترین کابوس های هر راننده، این است که خود را در موقعیتی ببیند که در طول جاده حرکت می کند، اما با فشار دادن پدال ترمز هیچ اتفاقی نمی افته و ترمز خالی کرده و تا ته پایین می رود.
حال، بیایید به این سوال پاسخ دهیم: اگر حین رانندگی پدال ترمز خراب شد چه کنیم؟
- اولین و اصلی ترین کاری که باید بلافاصله بعد از اینکه متوجه شدید ترمزهای خودرو شما کار نمی کنند این است که به رانندگان دیگر در مورد آن هشدار دهید. بهترین راه برای این کار روشن کردن چراغ های هشدار خودرو و بوق زدن مداوم است تا به افرادی که در اطراف شما رانندگی می کنند هشدار دهید.
- گام بعدی این است که پای خود را از روی پدال گاز بردارید و دنده را کم کنید تا سرعت خودرو کاهش یابد. چون ترمز ماشین شما کار نمی کند. کند کردن آن اولین قدم است که باید هنگام خرابی ترمز جدی گرفته شود.
- حالا سعی کنید پای خود را محکم روی پدال های ترمز بگذارید. اکثر خودروهای امروزی مجهز به ABS هستند که می تواند در توقف خودرو در چنین شرایطی به خودرو کمک کند. اگر خودروی شما ABS ندارد ، سعی کنید پدال های ترمز را به جلو و عقب پمپ کنید.
- یکی از اقداماتی که باید در زمان نگرفتن ترمز انجام داد این است که ترمزها را مرتبا پمپ و یا پر کنید. بدین صورت که مرتبا پدال را پمپ کنید تا بتوانید حداقل فشار را بر سیستم ترمز وارد کرده باشید.
اگر حین رانندگی پدال ترمز خراب شد، سعی کنید تا ترمز دستی را کم کم بکشید. ترمز دستی دارای مکانیزمی است که مستقیما با چرخ ها در ارتباط است. با کشیدن اهرم ترمز دستی تا حد زیادی می توانید سرعت خودروی خود را کنترل کنید. اگر این مرحله را خیلی سریع انجام دهید ، ممکن است لاستیک های خودرو قفل شده و خودرو را از ریل خارج کند.
اولین دیدگاه را ثبت کنید